ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥತೆ: ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮಗಳು

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮದುವೆ ಸಮಾರಂಭಗಳು, ಹಬ್ಬಗಳು, ಜಾತ್ರೆಗಳು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಭಾಗವಾಗಿವೆ. ಆದರೆ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಹಾರ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಅದು ಬಹಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯು ದೇಶದ ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆ, ಪರಿಸರ, ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮತೆ ಮೇಲೆ ಗಂಭೀರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. 

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥತೆ ಸ್ಥಿತಿ:

• ಮದುವೆ, ಹಬ್ಬ, ಜಾತ್ರೆ, ಹೊಟೇಲ್‌, ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಹಾರ ತಯಾರಿಸಿ ಉಪಯೋಗವಿಲ್ಲದೆ ವ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

• ಈ ಅಭ್ಯಾಸ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಂದ ನಗರಗಳವರೆಗೂ ವಿಸ್ತಾರಗೊಂಡಿದೆ.

• ಆಹಾರದ ವ್ಯರ್ಥದ ಸಮಸ್ಯೆ ಇದೀಗ ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆತಂಕದ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ.

ಡೇಟಾ ಅಂಶಗಳು:

• ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 7.82 ಕೋಟಿ ಟನ್ ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ.

• ಪ್ರತಿ ಭಾರತೀಯನು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸರಾಸರಿ 55 ಕೆ.ಜಿ ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.

• ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಸಿವಿನಿಂದ ಬಾಧಿತರ ಸಂಖ್ಯೆ 20 ಕೋಟಿ.

• ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತ್ಯಾಜ್ಯದ ಶೇ 10 ರಿಂದ 12% ಆಹಾರ ತ್ಯಾಜ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥತೆ :

• 2024ರ ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥ ಸೂಚ್ಯಂಕ ವರದಿ (FWIR) ಪ್ರಕಾರ,
  → 2022ರಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ 105 ಕೋಟಿ ಟನ್ ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿದೆ.
  → ಇದು ಜಗತ್ತಿನ ಶೇ 20 ಜನರ ಆಹಾರ ಅಗತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಮಾನ.

• ಚೀನಾ, ಅಮೆರಿಕ, ಭಾರತ — ಇವು ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥ ಮಾಡುವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು.

ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥತೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳು:

ಪರಿಸರದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ:

• ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಅಗಾಧ ಭೂಮಿ, ನೀರು, ಗೊಬ್ಬರ, ಇಂಧನ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

• ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥವಾದರೆ, ಈ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳೆಲ್ಲಾ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತವೆ.

• ಹಸಿರುಮನೆ ಅನಿಲಗಳ ಉತ್ಸರ್ಗದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಪಾತ್ರ ಹೆಚ್ಚಿದೆ.

• ಭಾರತವು ಚೀನಾ, ಅಮೆರಿಕದ ನಂತರ ಹಸಿರುಮನೆ ಅನಿಲ ಉತ್ಸರ್ಗದಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ.

ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ:

• ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥದಿಂದ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಪತ್ತಿನ ನಾಶ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ.

• ರೈತರ ದುಡಿಮೆ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ.

• ಆಹಾರ ಸರಪಳಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯರ್ಥತೆ ಆರ್ಥಿಕ ದೋಷವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿಣಾಮ:

• ಆಹಾರ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದಿರುವುದು ಹಸಿವಿನ ಸಮಸ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ.

• ರಾಷ್ಟೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಯೋಜನೆಗೂ ಹೊಡೆತ.

• ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ SDG-2 (Zero Hunger) ಗುರಿಗೆ ವಿರೋಧಿ ಪರಿಣಾಮ.

ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥತೆಗೆ ಕಾರಣಗಳು:

• ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಹಾರ/ದಿನಸಿ ಖರೀದಿಸುವುದು.

• ಅಡುಗೆ ಮತ್ತು ಸೇವನೆಯ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು.

• ಶೀತಲೀಕರಣ ಮತ್ತು ಸಂಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಕೊರತೆ.

• ಮದುವೆ/ಹಬ್ಬಗಳಲ್ಲಿ ಅದ್ಧೂರಿಯಾಗಿ ಆಹಾರ ತಯಾರಿ.

• ಹೊಟೇಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಆಹಾರವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸದಿರುವುದು.

ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥ ತಡೆಯುವ ಮಾರ್ಗಗಳು:

• ವೈಯಕ್ತಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಹಿತಮಿತ ಆಹಾರ ಸೇವನೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಕ ಯೋಜನೆ.

• ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತ ಶೇಖರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ.

• ಉಳಿದ ಆಹಾರವನ್ನು ಬಡವರ, ಆಶ್ರಮಗಳ, ಹಾಸ್ಟೆಲ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೆ.

• ಉಳಿದ ಆಹಾರದಿಂದ ಕಾಂಪೋಸ್ಟ್ ತಯಾರಿಕೆ.

• ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಆಹಾರದ ಸರಿಯಾದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮತ್ತು ನಿಗಾವಹಣೆ.

• ಅತಿಥಿಗಳಿಗೆ ಪ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿ ನೀಡುವುದು, ಅಥವಾ ಸನ್ನಿಹಿತ ಸೇವಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೆ.

• ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಕಠಿಣ ನೀತಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿ ಕಾರ್ಯಾನ್ವಯಗೊಳಿಸುವುದು.

• ಪುನರ್‌ಹಂಚಿಕೆ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡುವುದು.

• ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವ ಅಭಿಯಾನಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನಡೆಸುವುದು.

ಜಾಗತಿಕ ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗುರಿಗಳು (SDGs):

• SDG 2 – 2030ರೊಳಗೆ ಹಸಿವನ್ನು ಅಳಿಸುವ ಗುರಿ.

• SDG 12.3 – ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ನಷ್ಟ ಮತ್ತು ವ್ಯರ್ಥವನ್ನು ಅರ್ಧಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು.

ಉಪಸಂಹಾರ:

ಆಹಾರ ವ್ಯರ್ಥವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಾಂತ ಗಂಭೀರ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದ್ದು, ಪರಿಸರ, ಆರ್ಥಿಕತೆ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮತೆ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಭಾರತವು ತನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಯಬೇಕೆಂದರೆ, ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ನಿಭಾಯಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಸರ್ಕಾರ, ಸಮಾಜ, ಹಾಗೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನೂ ತಮ್ಮ ಪಾತ್ರ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.