ಭಾರತೀಯ ಇಂಧನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ: ಕೇಂದ್ರದ ದರ ನಿರ್ಧಾರ ಮತ್ತು ಅದರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿಣಾಮಗಳು

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ದರ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ತೈಲ ಬೆಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ದರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳು ಆರ್ಥಿಕ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿಗಿಂತ ರಾಜಕೀಯ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಎಂಬ ಆರೋಪಗಳು ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿವೆ.

ಇಂಧನ ಬೆಲೆಗಳ ಇತ್ತೀಚಿನ ಸ್ಥಿತಿ

• ಆರು ತಿಂಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕಚ್ಚಾ ತೈಲದ ಬೆಲೆ ಬ್ಯಾರಲ್‌ಗೆ ₹6,660 (78 ಡಾಲರ್) ಇತ್ತು.

• ಪ್ರಸ್ತುತ ತೈಲದ ಬೆಲೆ ₹5,294 (62 ಡಾಲರ್) ಗೆ ಕುಸಿದಿದೆ.

• ಈ ನಡುವೆಯೇ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಗೃಹ ಬಳಕೆಯ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ (14.2 ಕೆಜಿ) ಸಿಲಿಂಡರ್ ದರವನ್ನು ₹50 ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ.

• ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಉಜ್ವಲಾ ಫಲಾನುಭವಿಗಳು ಸಿಲಿಂಡರ್‌ಗೆ ₹555, ಇತರ ಬಳಕೆದಾರರು ₹855 ಪಾವತಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

• ಕೇಂದ್ರದ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ ಪ್ರಕಾರ, ದರ ಹೆಚ್ಚಳವು ಇಂಧನ ಪೂರೈಕೆ ಕಂಪನಿಗಳ ಲಾಭವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು.

ದರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಕುರಿತು ಕೇಂದ್ರದ ನಿಲುವು

• ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ನಿಲುವು: ಪೆಟ್ರೋಲ್, ಡೀಸೆಲ್ ಮತ್ತು ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ದರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬೆಲೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ.

• ಆದರೆ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ಕೇಂದ್ರದ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಅನುಕೂಲಕರ ರಾಜಕೀಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ ಎಂಬ ಆರೋಪ.

• ತೈಲದ ಬಹುಪಾಲು ಒಪೆಕ್ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾದಿಂದ ಆಮದು.

ಚುನಾವಣೆ ಸಮಯದ ದರ ಇಳಿಕೆ — ರಾಜಕೀಯ ಉದ್ದೇಶದ ಅನುಮಾನ

• ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ತೈಲದ ಬೆಲೆ ಇಳಿದರೂ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಲಾಭ ಸ್ಥಳಾಂತರವಾಗಿಲ್ಲ.

• ವಿಧಾನಸಭಾ ಹಾಗೂ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಮುನ್ನ ದರ ಇಳಿಕೆ.

• 2023ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ₹200 ಇಳಿಕೆ, 2024ರ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ₹100 ಇಳಿಕೆ.

• ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮತ್ತೆ ದರ ಹೆಚ್ಚಳ.

ಬಡವರ ಮೇಲೆ ಬೆಲೆ ಹೆಚ್ಚಳದ ಹೊರೆ

• ಅಗತ್ಯ ವಸ್ತುಗಳ ಬೆಲೆ ಈಗಾಗಲೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

• ಬಡ ಹಾಗೂ ಕೆಳಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ವ್ಯಯಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ.

• ಈ ದರದ ಹೊರೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲೆ ಬೀಳಲಿದೆ.

ಶುದ್ಧ ಇಂಧನದ ಅಗತ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಉಜ್ವಲಾ ಯೋಜನೆಯ ಪಾತ್ರ

• ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಇಂಧನದ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಶ್ವಾಸಕೋಶ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್, ಹೃದಯರೋಗದ ತೊಂದರೆ.

• ಉಜ್ವಲಾ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಉಚಿತ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕ.

• ₹300 ಕಡಿಮೆ ದರದಲ್ಲಿ ಸಿಲಿಂಡರ್ ಪೂರೈಕೆ.

• ಹಲವಾರು ಬಡ ಕುಟುಂಬಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಹಿಂದೇಟು ಹಾಕಿವೆ.

ಅಬಕಾರಿ ಸುಂಕದ ಹೆಚ್ಚಳ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರ ಮೇಲಿನ ಭಾರ

• ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಮತ್ತು ಡೀಸೆಲ್ ಮೇಲಿನ ಅಬಕಾರಿ ಸುಂಕವನ್ನು ಪ್ರತಿ ಲೀಟರ್‌ಗೆ ₹2 ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ.

• ಈ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಸದ್ಯ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿಲ್ಲ.

ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಆಮದು ಸ್ಥಿತಿ

• 2024–25ರಲ್ಲಿ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಬಳಕೆ 3.13 ಕೋಟಿ ಟನ್.

• ದೇಶೀಯ ಉತ್ಪಾದನೆ 1.17 ಕೋಟಿ ಟನ್.

• ಆಮದು 1.90 ಕೋಟಿ ಟನ್.

• ಶೇ 60ರಷ್ಟು ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಆಮದು.

ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕಗಳ ದ್ವಿಗುಣ ಏರಿಕೆ — ಉಜ್ವಲಾ ಯೋಜನೆಯ ಪರಿಣಾಮ

• 2015ರಲ್ಲಿ ಸಂಪರ್ಕಗಳು 14.9 ಕೋಟಿ.

• 2025ರ ಮಾರ್ಚ್ ಕೊನೆಗೆ 32.91 ಕೋಟಿಗೆ ಏರಿಕೆ.

• ಶೇ 99ರಷ್ಟು ಜನರು ಎಲ್‌ಪಿಜಿಯ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

• ಉಜ್ವಲಾ ಯೋಜನೆಯಡಿ 10.35 ಕೋಟಿ ಬಡ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ.

ಕೇಂದ್ರದ ಸಬ್ಸಿಡಿ ವೆಚ್ಚ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ನಷ್ಟ ಪರಿಹಾರ

• 2024–25ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ₹12,100 ಕೋಟಿ ಸಬ್ಸಿಡಿಗೆ ಮೀಸಲು.

• 2022–23ರಲ್ಲಿ ₹22,000 ಕೋಟಿ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ನಷ್ಟ ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ನೀಡಿಕೆ.